Wat is natuurlijk imkeren?

Wat houdt natuurlijk imkeren precies in? We kijken hiervoor naar de omschrijving zoals gegeven op de website van de Werkgroep Natuurlijk Imkeren (blauw) aangevuld met hoe ZwarteBij.org daar tegenover staat. Let wel, de Werkgroep Natuurlijk Imkeren stelt duidelijk dat dit geen noodzakelijk afvinklijstje is om van natuurlijk imkeren te kunnen spreken.

 

• We beschouwen het bijenvolk als een ondeelbaar, zelforganiserend superorganisme waarin elk onderdeel (koningin, werksters, darren, wasraat, voedselvoorraad) even belangrijk is.

ZwarteBij.org deelt deze zienswijze. Echter, wie niet met zijn Zwarte bijenvolken in een conservatiegebied voor Zwarte bijen zit, kan zijn Zwarte bijen onmogelijk genetisch zuiver houden zonder conventionele imkerijtechnieken toe te passen zoals aan koninginnenteelt doen en naar een paringsstand reizen. Dat impliceert dat het noodzakelijk is om (een deel van) zijn/haar bijenvolken op te splitsen om pleegvolken en bevruchtingsvolkjes te maken. Hier dient men te beslissen wat men het belangrijkst vindt: strikt natuurlijk imkeren of bijdragen aan het behoud van de bedreigde Zwarte bij.

ZwarteBij.org werkt daarom aan de opbouw van conservatiegebieden waarin Zwarte bijenvolken opnieuw in het wild, geheel volgens hun eigen dynamiek, kunnen floreren, zonder dat er het risico is dat deze bijenvolken hybridiseren. Al is dat een werk van lange adem uiteraard. Binnen zulke conservatiegebieden zullen ook imkers dan geen schrik meer moeten hebben dat hun jonge koningin, die pas uit de zwermcel gekropen is na het afvliegen van de zwerm, paart met niet-Zwarte darren.

 

• Deze methodes zijn bij-vriendelijk (api-centrisch) en daardoor niet gericht op een maximaal winnen van producten uit de kast (honing, propolis, stuifmeel).

ZwarteBij.org adviseert imkers enkel bijenproducten te oogsten voor zover de bijenvolken die kunnen missen, dus eigenlijk het oogsten van de overschot. Een bijenvolk “kaalslingeren” hoort daar dus bv. zeker niet bij!

 

• We werken zoveel mogelijk met lokaal aangepaste bijen.

ZwarteBij.org promoot binnen de Benelux het imkeren met de inheemse Zwarte bij uit België (Chimay) en Nederland (Texel). Import van uitheemse honingbijen, evenals import van Zwarte bijen van buiten de Benelux, zoals Ierland, Finland, Zwitserland, … wordt dan ook afgekeurd.

 

• We ondersteunen natuurlijke raatbouw en vermijden het systematisch gebruik van waswafels.

ZwarteBij.org geeft de tip om in plaats van waswafels te gebruiken, aan de toplat van het raampje een korte waswafelstrip (1 cm) vast te smelten. De bijen bouwen het raamje dan verder vol met natuurlijke raat. Dit drukt tevens de kosten, want zuivere bijenwas is duur in aankoop.

 

• We beperken het openen van de kast tot een minimum, om de bijentros niet nodeloos te laten afkoelen en zo de warmtehuishouding te ontregelen.

ZwarteBij.org leert imkers een werkmethodiek aan waarbij de bijenkast zo weinig mogelijk geopend moet worden. Dit beperkt de ontregeling van de warmtehuishouding en verstoort het bijenvolk minimaal, maar bespaart de imkers ook veel tijd. Bovendien hebben Zwarte bijen minder nazicht nodig daar zij beter hun eigen plan kunnen trekken.

 

• We erkennen het zwermen als de natuurlijke manier van een bijenvolk om zich voort te planten en laten natuurlijke zwermen toe.

ZwarteBij.org zou niets liever hebben. Echter, als men niet met zijn Zwarte bijenvolken in een conservatiegebied voor Zwarte bijen woont en men kan de zwerm niet vangen, dan gaat dat genetisch kostbare bijenvolk veroren. Dat zou wel héél jammer zijn. Een zwermlokkast biedt hier mogelijks een oplossing.

 

• We vermijden koninginnenteelt en kiezen niet voor kunstmatige inseminatie maar wel voor standbevruchte koninginnen.

Wie niet met zijn Zwarte bijenvolken in een conservatiegebied voor Zwarte bijen zit, kan zijn Zwarte bijen onmogelijk genetisch zuiver houden zonder aan koninginnenteelt te doen en met jonge koninginnen te reizen naar een paringsstand (of aan kunstmatige inseminatie te doen). Hier dient men te beslissen wat men het belangrijkst vindt: strikt natuurlijk imkeren of bijdragen aan het behoud van de bedreigde Zwarte bij. Zie ook eerder.

 

• We snijden geen darrenraat.

ZwarteBij.org is van mening dat elke Zwarte dar een nuttige dar is. Leden die graag Zwart darrenbroed uit hun bijenkasten verwijderen in het kader van biotechnische Varroa-bestrijding of dergelijke, worden aangemoedigd om hun darrenbroed ter beschikking te stellen van onze paringsstanden.

 

• We gebruiken geen chemische middelen in de behandeling tegen varroa en andere ziektes en belagers.

ZwarteBij.org adviseert om niet te behandelen om te behandelen, maar om er doordacht mee overweg te gaan. Volg bv. de Varroa-infestatie op m.b.v. de poedersuikertest en behandel alleen (met organische zuren) indien het vermoeden groot is dat het bijenvolk het anders niet zou overleven. Preventief tegen Varroa “behandelen” met roofmijten kan ook.

Heeft een bijenvolk een ziekte zoals Amerikaans vuilbroed, dan kan er geen twijfel over bestaan dat men van dat bijenvolk een naakte kunstzwerm maakt, de raten verbrandt en al het kastmateriaal deftig ontsmet; zoals ook zal worden aangeraden door de nationale voedselautoriteit.

 

• We laten de bijen overwinteren op eigen honing, voederen enkel als dat noodzakelijk is en doen dat liefst en zoveel mogelijk met (eigen) honing en/of pollen.

ZwarteBij.org raadt imkers aan om enkel “het overschot” aan bijenproducten te oogsten, dus niet meer dan het bijenvolk kan missen opdat het ook op eigen honing kan overwinteren. Indien er moet bijgevoederd worden, maar men niet over eigen honing/stuifmeel beschikt, wordt aangeraden suikerwater of -deeg te voederen.

 

• We houden rekening met mogelijke concurrentie voor andere bestuivende insecten. Het aantal bijenvolken op onze bijenstand is in overeenkomst met het beschikbare, natuurlijke voedsel.

ZwarteBij.org raadt imkers aan maximaal 4 (tot 6 in geval van rijkelijke voedselbeschikbaarheid) bijenvolken op 1 locatie te houden. Liefst staan de bijenvolken daarbij enkele meters uit elkaar, met de vliegopeningen niet in exact dezelfde richting om vervlieging te vermijden.

 

• Drachtplanten zijn in elk seizoen makkelijk en voldoende bereikbaar voor de aanwezige kolonie(s) voor het aanleggen van een wintervoorraad; waar nodig zorgen we zelf zo goed mogelijk voor een gezonde bodem en de aanplant van drachtplanten…

ZwarteBij.org spoort imkers aan om bij te dragen aan het vergroten van het voedselaanbod voor onze bijen, en daarbij ook aan solitaire bijen en hommels te denken. Wij hebben daarom voor imkers en bijenliefhebbers een drachtkalender gemaakt, uitsluitend bestaande uit inheemse en niet-invasieve uitheemse soorten.

 

• Voor het huisvesten van de bijen gebruiken we bij voorkeur natuurlijke materialen (hout, stro, leem, enz.) en gebruiken geen schadelijke stoffen aan de kast of op de bijenstand.

Bijenvolken worden in het wild teruggevonden in bomen, in standbeelden, op zolders, in spouwmuren, … ZwarteBij.org laat de keuze van het kastmateriaal daarom geheel aan de imker, maar wenst te benadrukken dat sommige natuurlijke materialen een lagere ecologische voetafdruk hebben.

 

• De vorm van de kast leunt bij voorkeur aan bij de vorm van een zwerm of een bijentros en laat een verticale of een horizontale groei van het bijenvolk toe.

Bijenvolken worden in het wild teruggevonden in bomen, in standbeelden, op zolders, in spouwmuren, … ZwarteBij.org laat de keuze van het kastmodel geheel aan de imker, maar geeft toch het advies om in een gematigd klimaat te kiezen voor een kastmodel dat een verticale groei van het bijenvolk toelaat.

 

• We proberen de kast zo hoog mogelijk boven te grond te plaatsen omdat de bijen daar in de natuur ook voor kiezen.

ZwarteBij.org deelt deze zienswijze, maar wenst te benadrukken dat dit niet ten koste van de eigen veiligheid mag gaan!

 

• De grootte van de vliegopening, haar oriëntatie en haar plaats in de kast komt overeen met waar de bijen in de natuur voor zouden kiezen.

Bijenvolken worden in het wild teruggevonden in bomen, in standbeelden, op zolders, in spouwmuren, … In de natuur is de grootte, oriëntatie en plaats van het vlieggat niet steeds eenduidig. ZwarteBij.org raadt imkers aan een ronde tot vierkante vliegopening te hanteren die zich onderin de kast bevindt en een oppervlakte heeft tussen 12 en 15 cm².

 

• De kast heeft een wanddikte die een goede isolatie (warmte en koude) en een adequate warmtehuishouding garandeert.

Bijenvolken worden in het wild teruggevonden in bomen, in standbeelden, op zolders, in spouwmuren, … ZwarteBij.org laat de keuze van het kastmateriaal geheel aan de imker, maar deelt de mening dat een goede isolatie het bijenvolk alleen maar ten goede komt. Er bestaan goed isolerende bijenkasten uit zowel natuurlijke als niet-natuurlijke materialen, maar ZwarteBij.org wenst te benadrukken dat sommige natuurlijke materialen een lagere ecologische voetafdruk hebben.

 

• We vermijden onderbreking van het broednest.

ZwarteBij.org laat de keuze van de raammaat geheel aan de imker, maar wenst aan te geven dat een Zwart bijenvolk doorgaans voldoende broedruimte heeft in 1 broedkamer Simplex / Duits Normaal (wat op zich kleine raammaten zijn) waardoor het broednest niet onderbroken hoeft te worden.

 

• De koningin heeft vrij toegang tot de volledige kast.

ZwarteBij.org wenst aan te geven dat het gebruik van koninginnenroosters niet noodzakelijk is om bijenvolken goed te kunnen beheren, maar bij het uitvoeren van koninginnenteelt toch een handig hulpmiddel kan zijn.

 

• De kast staat beschut tegen felle zon (zoals bij holtes in bomen) maar ze staat evenmin op een vochtige of te donkere plaats.

ZwarteBij.org raadt imkers exact hetzelfde aan. Beschutting tegen een felle zomerzon komt overigens ook de imker goed van pas.

 

Dylan Elen, voorzitter ZwarteBij.org, op bezoek bij dr. David Heaf, schrijver van The Bee-friendly Beekeeper, pionier op vlak van natuurlijk imkeren en tevens liefhebber van (Welshe) Zwarte bijen (Dylan Elen)

 

Men kan dus stellen dat, mits enige noodzakelijke toegevingen die voor de meeste imkers nodig zijn om de Zwarte bij te kunnen behouden (opdelen bijenvolk enerzijds en koninginnenteelt anderzijds), het mogelijk is om met Zwarte bijen vrij natuurlijk te imkeren.