Hoe kom ik aan Zwarte bijen?Wie wil kan zelf koninginnen opkweken van larfjes van Zwarte volken en zo nieuwe volken starten. Als LZB-lid kan je deelnemen aan de LZB-overlarfsessies. Leden die zelf koninginnen willen leren telen kunnen terecht bij LZB Academy!
Niet-leden, evenals leden, kunnen via LZB in contact gebracht worden met een LZB-teler voor (on)bevruchte F1-koninginnen en eventueel bijenvolken. P-koninginnen worden voorlopig enkel ter beschikking gesteld van LZB’ers die deelnemen aan het LZB-selectieprogramma (LZB werkt in tussentijd aan een eigen paringsstand opdat leden hun eigen P-koninginnen kunnen telen). De bronnen van dit teeltmateriaal zijn gekeurd op raszuiverheid en behoren tot de geselecteerde stock van LZB.
Om in contact te komen met een LZB-teler, stuurt u een mail met als onderwerp “LZB-teler gezocht”, samen met uw vraag en contactgegevens naar onze teeltadministratie. U zal dan worden doorverwezen naar de teler die zich het dichtst in uw omgeving bevindt én aan uw vraag kan voldoen. Via deze weg kan u aan Zwart teeltmateriaal van de beste kwaliteit geraken!
Wat is het onderscheid tussen een Zwarte F1-koningin en een Zwarte P-koningin? Is de ene beter dan de andere?
Het onderscheid zit hem in de aanparing. Beide types koninginnen hebben een raszuivere Zwarte moeder én een raszuivere Zwarte vader, maar de Zwarte F1-koningin is niet uitsluitend bevrucht door raszuivere Zwarte darren en de Zwarte P-koningin wel. Vanuit conservatie-aspect zijn Zwarte P-koninginnen iets beter – of nuttiger – omdat ze zowel voor de teelt van nieuwe koninginnen als van darren aangewend kunnen worden terwijl Zwarte F1-koninginnen enkel kunnen dienen als darrenleveranciers. Vanuit imkerij-aspect gaat de voorkeur vaak naar Zwarte F1-koninginnen omdat dezen omwille van het heterosiseffect een hogere honingproductie bewerkstelligen.
Is de Zwarte bij beter dan Carnica of Buckfast?
Het antwoord op deze vraag is voor iedereen anders omdat ‘goed’, ‘slecht’, ‘beter’, … subjectief beoordeeld worden. Als je bij een bakker aan de klanten vraagt wat volgens hen het beste brood is zul je zo eveneens verschillende antwoorden krijgen, want de ene eet liever wit brood, de andere bruin brood etc. Anderzijds zijn er vanuit wetenschappelijk standpunt wel heel wat objectieve argumenten om in onze streken te kiezen voor de Zwarte bij. Zo is zij ernstig bedreigd, kan ze beter om met de omgevingsomstandigheden en bestuift ze meer inheemse plantensoorten. Kortom, als je als imker ook je steentje wil bijdragen aan natuurbehoud, dan is onze inheemse Zwarte bij dé honingbij voor jou!
Is de Zwarte bij agressief?
Of een bijenvolk agressief is of niet, is sterk verbonden aan de mate van selectie. De Zwarte bij op zich is noch per defintie zachtaardig, noch per definitie agressief, en hetzelfde geldt voor Carnica en Buckfast. Van elk van deze types honingbijen bestaan er op zachtaardigheid geselecteerde lijnen, zo heeft ook LZB Zwarte bijen die zachtaardig zijn, zie Kennismaking Belgische Zwarte bij.
Ik wil met de Zwarte bij beginnen, maar mijn buurimkers hebben allemaal een ander bijenras. Zullen wij agressieve kruisingen krijgen wanneer onze koninginnen en darren met elkaar paren?
Indien je met geselecteerde Zwarte bijen van ZwarteBij.org start is het antwoord alvast neen, indien je buur-imkers zich net zoals jij beperken tot het houden van F1- en/of P-volken die eveneens van geselecteerde afkomst zijn. Zachtaardigheid is immers een aspect van selectie. Kruisingen in de eerste generatie (F1, bv. Zwarte koningin bevrucht door Carnica-darren, of andersom) zullen dus zachtaardig zijn indien de ouderlijnen (in het voorbeeld de lijn van de Zwarte koningin en de lijn van de Carnica-darren) op zich reeds geselecteerd zijn op zachtaardigheid. Zie ook Kruisingen van de Zwarte bij zachtaardig. Het houden van Zwarte F1-bijenvolken, dus bijenvolken met een Zwarte koningin die op de eigen stand bevrucht is, wordt door ZwarteBij.org gezien als de ideale eerste stap in de richting van het houden van Zwarte bijen.
Bescherm ik de Zwarte bij door Zwarte bijen te houden?
Neen, het houden van Zwarte bijen draagt daar niet automatisch aan bij. Om bij te dragen aan haar bescherming is het noodzakelijk om Zwarte bijen te houden in een populatiecontext. Dat wil zeggen dat 1) je Zwarte bijen afkomstig zijn uit een populatie in de buurt en 2) je dochterkoninginnen teelt van je eigen volken, welke dan bevrucht worden door darren uit diezelfde populatie. Op die manier bescherm je persoonlijk een stuk genetica uit het grotere geheel, de populatie. In België zijn er momenteel 2 populaties, een in Chimay (gemonitord door Mellifica) en een in Noord-Limburg (gemonitord door LZB). Wie de Zwarte bij mee wil beschermen sluit zich dan ook best aan bij de imkervereniging welke de dichtstbijzijnde populatie monitort.
Heeft het zin om als enige imker in de buurt Zwarte bijen te gaan houden?
Zeker wel, op deze manier ben je een lokale Mellifera-ambassadeur en daar zijn er nooit genoeg van! Al is het voor imkers met een klein aantal volken vaak nuttiger om het in dat geval uitsluitend bij Zwarte F1-volken te houden, totdat je meer buur-imkers hebt kunnen overtuigen om met de Zwarte bij te gaan imkeren. Dan pas wordt het werkbaarder om zelf Zwarte P-koninginnen te gaan telen in een populatiecontext.
Is het moeilijk om over te schakelen van een ander ras (Carnica/Buckfast/bastaard) naar de Zwarte bij?
Neen, er zijn verschillende methoden om de overschakeling succesvol en vlot te laten verlopen. Zo kan je perfect larfjes van een Zwarte P-koningin tot jonge Zwarte koninginnen laten opkweken in een volk van een ander ras. Als je die koninginnen ook in dat volk laat geboren worden, zullen de werksters die koninginnen automatisch aanvaarden als hun koninginnen, ook al zijn ze in wezen van andere komaf. Dat maakt deze werksters bijgevolg ook geschikt om nieuwe volkjes (afleggers, bevruchtingsvolkjes) met deze jonge koninginnen te maken. Het rechtstreeks invoeren van een Zwarte koningin in plaats van larfjes van een Zwarte P-koningin kan ook, zie antwoord op de vraag hieronder.
Hoe kan ik best een Zwarte koningin invoeren bij bijen van een ander ras (Carnica/Buckfast/bastaard)?
Stel, je hebt Zwarte koninginnen gereserveerd bij een teler, hoe ga je die nu best invoeren? In feite zijn er 2 werkwijzen die hiervoor zeer goede resultaten opleveren: een kunstzwerm en een broedaflegger. De essentie is telkens het gebruik van jonge bijen (huisbijen). Terwijl de kunstzwerm eerder geschikt is voor bevruchte koninginnen, kan de broedaflegger toegepast worden voor zowel bevruchte als onbevruchte koninginnen.
De eerste werkwijze bestaat uit het maken van een kunstzwerm, waarvoor je jonge bijen (juni: 1 kg / juli 1,5 kg) van ramen uit de honingzolder en broedkamer (liefst bijen op ramen met open broed) afveegt in een afleggerkast met ramen voorzien van waswafels (kunstraat). Idealiter gebruik je bijen die afkomstig zijn uit verschillende volken, zo komen verschillende nestgeuren samen waardoor de bijen nog meer gedesoriënteerd zijn, maar het is geen absolute vereiste. De koningin kan in een kooitje met suikerstop ingehangen worden in de afleggerkast. De bijen zullen haar binnen 1 à 2 dagen bevrijden. Het is belangrijk dat, rekening houdend met de dracht, de kunstzwerm de eerste 10 à 14 dagen gevoederd wordt met suikerwater (concentratie 1:1) of aangelengde honing uit eigen imkerij. Best wordt de afleggerkast met kunstzwerm eerst 3 dagen koel (+- 15 C) en donker weggezet alvorens hem buiten op te stellen. Wacht minstens 10 à 14 dagen alvorens de broedaflegger te inspecteren.
Voor de tweede werkwijze maak je een broedaflegger, bv. een vijfraamsvolkje, bestaande uit achtereenvolgens een raam met voer (honing/stuifmeel), twee ramen met hoofdzakelijk uitlopend/gesloten broed, een raam met waswafel (kunstraat) en tot slot nog een raam met voer (honing/stuifmeel). De opzittende bijen mogen telkens meegegeven worden aan de broedaflegger, een koningin mag echter niet meegegeven worden! Afhankelijk van de hoeveelheid opzittende bijen, kan je nog bijen van 2 à 3 ramen met open broed bij afvegen bij de broedaflegger. Vervolgens kan deze, met klein vlieggat, meteen op dezelfde stand opgesteld worden als waar het volk staat waar de bijen uit afkomstig zijn. In het volkje ontstaat een gevoel van moerloosheid waardoor de bijen redcellen gaan optrekken. 9 dagen na het maken van de broedaflegger dien je de redcellen uit te breken, en 2 uur na het uitbreken kan je de Zwarte koningin via een kooitje met suikerstop of via een kunstdop invoeren. Afhankelijk van het drachtaanbod kan prikkelvoeding (suiker- of honingwater, zie kunstzwerm) nodig zijn. Wacht minstens 10 à 14 dagen alvorens de broedaflegger te inspecteren (21 dagen indien een onbevruchte koningin werd ingevoerd).
Bij de broedaflegger kan men, in plaats van het invoeren van een koningin, ook eenvoudigweg 2 à 3 larfjes van een Zwarte P-koningin inhangen. De bijen zullen deze larfjes dan opkweken tot koninginnen, die dan zelf onder elkaar uitvechten welke koningin het voor het zeggen krijgt. Leden van ZwarteBij.org kunnen gratis larfjes van P-koninginnen verkrijgen tijdens de overlarfdagen van ZwarteBij.org.
