Een van de problemen die zich stelt bij het natuurlijk imkeren met Zwarte bijen, is wat te doen bij zwermen? Immers, het zwermen is een prachtig natuurspektakel, maar het is zonde wanneer een genetisch kostbaar Zwart reinteeltvolk uitvliegt zonder gepakt te kunnen worden! De zwermlokkast biedt mogelijks een oplossing voor dit probleem.
Auteur: Pieter Wuyts, januari 2020
In vele gevallen vliegt een zwerm uit zonder dat iemand dat gezien heeft. De zwerm gaat aan een tak hangen en de speurbijen gaan in allerijl een nieuwe nestplaats zoeken, om daarna de andere werksters te overtuigen om de nieuwe nestplaats te inspecteren en vervolgens te betrekken. Bijen blijken volgens prof. Thomas Seeley, schrijver van onder meer Honeybee Democracy, het vermogen om ettelijke vierkante kilometers haarfijn uit te kammen om de beste woonplaats uit de omgeving te vinden. Maak het de zwerm gemakkelijk en plaats een of meerdere zwermlokkasten. Honingbijen stellen niet al te hoge eisen hiervoor, de allerbelangrijkste zijn:
- Volume
Het volume van de zwermlokkast is één van de belangrijkste criteria voor de speurbijen. Is de kast te klein, dan vertrekken ze op zoek naar een betere ruimte. Een inhoud van 40 liter schijnt ideaal te zijn, dat komt bijvoorbeeld ongeveer overeen met een hoogsel van een simplex 10 ramen kast. Vaak blijkt een kast met als binnenmaat voor lengte en hoogte 40cm en voor breedte 25 cm goed werkbaar te zijn.
- Locatie
Speurbijen gaan op zoek naar holtes in dikke bomen, dus de ideale plaats om een zwermlokkast te hangen is aan een (dikke) boom. Bijen wonen van nature graag hoog, maar de meeste imkers houden het op een hoogte van 2 à 2,5 m, waardoor men de zwermlokkast relatief eenvoudig kan ophangen en wegnemen. Men hoeft de boom niet te beschadigen om de zwermlokkast te plaatsen: plaats de kast op een zijtak of bind hem vast met spanbanden.
Speurbij aan het vlieggat van de zwermlokkast (Pieter Wuyts)
Hang de zwermlokkast niet in de volle zon. Een kast waarin de temperatuur makkelijk hoog oploopt, zullen de speurbijen mijden. Maak het vlieggat onderaan, 2 cm diameter volstaat en 15 cm2 lijkt de maximale grootte. De oriëntatie van het vlieggat heeft weinig invloed. Toch wordt vaak voor zuidelijke oriëntatie gekozen. Zorg ervoor dat het vlieggat volledig vrij en vlot aanvliegbaar is. De zwermlokkasten worden best geplaatst op een honderdtal meter van de bijenstand, maar dichterbij kan ook werken.
- Inrichting
Maak alles zo licht mogelijk. Een goed sluitend dak zorgt ervoor dat er zeker geen water in de zwermlokkast komt. De kast moet binnenin echt droog blijven. Een vloerplank kan gewoon vast bevestigd (geschroefd) worden. Vul de zwermlokkasten met broedramen: enkele ramen met (een stuk) bebroede, donkere raat verder aangevuld met ramen met een waswafel(strip). Enkele dagen nadat de bijen de zwermlokkast betrokken hebben, kunnen de ramen gewoon overgehangen worden in een normale bijenkast op de bijenstand.
- Geur
Zonder twijfel het allerbelangrijkste: zorg voor een aantrekkelijke geur in de zwermlokkast. Wat zeker niet werkt, is een nieuwe kast van geschaafd hout met daarin even nieuwe raampjes. De speurbijen laten dit gewoon links liggen. De allerbeste geur om speurbijen, en dus ook zwermen, aan te trekken, is de geur van … jawel, een bewoonde bijenkast. Smeer de binnenkant in met resten van bijenwas en propolis, of druppel wat propolistinctuur op de wanden. De geur van citroengras kan ook helpen. Geen paniek over wasmotten die de oude raten zouden beschadigen, het bijenvolk herstelt de wasraten onmiddellijk.
Bijenzwerm neemt zijn intrek in de lokkast (Pieter Wuyts)
Wanneer er een zwerm in de lokkast zit, ga dan bij valavond terug wanneer alle vliegbijen binnen zijn. Sluit het vlieggat af en verhuis de lokkast naar de definitieve plaats standplaats voor het bijenvolk. Laat de lokkast daar 3 dagen staan en hang de ramen vervolgens over in een bijenkast opdat de lokkast kan teruggehangen worden. Probeer het zeker eens uit!
Bekijk hier een filmpje van een bijenzwerm die een lokkast intreedt.