Binnen het Vlaams Bijenteeltprogramma 2020 – 2022 werd binnen het actiekader ‘Toegepast onderzoek’ een monitoringsproject opgezet voor de eigenschappen Recapping (REC) en Suppressed Mite Reproduction (SMR) bij Zwarte bijen uit de Lage Landen, zodoende Zwarte bijenvolken te identificeren die voor deze eigenschappen aangewend kunnen worden in ons kweekprogramma. Dit project werd voor de uitvoering toevertrouwd aan de Taskforce Research van ZwarteBij.org vzw en verloopt in samenwerking met KU Leuven.
REC, SMR, … What’s in a name?
Vandaag de dag is de Varroa-mijt (Varroa destructor) nog steeds een van de grootste bedreigingen voor onze honingbijen. Ondertussen werden wel reeds verschillende populaties van Westerse honingbijen (Apis mellifera sp.) aangetroffen die zelfstandig konden overleven met de Varroa-mijt (Locke, 2015 en Hawkins & Martin, 2021). Vaak hadden zij daartoe echter strategieën ontwikkeld die voor de imkerij niet zo interessant zijn, zoals een verhoogd zwermgedrag of het uitblijven van sterke volksgroei. Enkele eigenschappen hebben daarentegen wel perspectief voor de imkerij; zoals hygiënisch gedrag (reeds langer gekend), REC en SMR (Oddie et al.; 2021). Bij REC gaan werksters tijdens het verpoppingsproces het celdeksel van een broedcel een tot meerdere malen openen en weer sluiten; in tegenstelling tot VSH (Varroa Sensitive Hygiene) waarbij de broedcel ook wordt uitgeruimd indien besmet met een Varroa-mijt. REC verstoort echter wel de celatmosfeer waardoor moedermijten de broedcel verlaten en hun voortplantingscyclus verstoord wordt. SMR, eerder een uitwerking van REC en VSH in plaats van een eigenschap zelf, komt erop neer dat de meerderheid van de Varroa-mijten die een broedcel instapt zich ofwel niet voortplant ofwel een onderbroken voortplanting heeft.
Stand van zaken
In de zomer van 2022 werden er 42 bijenvolken opgestart van verschillende Zwarte lijnen van Belgische en Nederlandse origine. Gedurende augustus – september zullen de bijenvolken gemonitord worden op hygiënisch gedrag, REC en SMR. Over de resultaten zal hier later gecommuniceerd worden. De doelstelling voor dit project is om het over een periode van enkele jaren te laten lopen.
HAWKINS, G.P. & MARTIN, S.J. 2021. Elevated recapping behaviour and reduced Varroa destructor reproduction in natural Varroa resistant Apis mellifera honey bees from the UK. Apidologie, 52 (647–657). DOI: https://doi.org/10.1007/s13592-021-00852-y
LOCKE, B. 2015. Natural Varroa mite-surviving Apis mellifera honeybee populations. Apidologie, 47 (3). DOI: https://doi.org/10.1007/s13592-015-0412-8
ODDIE, M.A.Y.; BURKE, A.; DAHLE, B.; LE CONTE, Y.; MONDET, F. & LOCKE, B. 2021. Reproductive success of the parasitic mite (Varroa destructor) is lower in honeybee colonies that target infested cells with recapping. Scientific Reports, 11 (9133), DOI: https://doi.org/10.1038/s41598-021-88592-y